Làm thế nào để khắc phục thói quen so sánh mình với người khác?

 Chúng ta đã từng so sánh mình với người khác? Dù không nói ra, nhưng việc ngầm so sánh mình với người khác là một trong những hành vi mà hầu hết mọi người trên thế giới này đều làm. Nếu so sánh kèm theo sự ghen tị hay mặc cảm tự ti, hoặc sự kiêu mạn của bản thân..., thì thường mang đến cho ta nhiều đau khổ.

Ngày nay, với việc phát triển của các mạng truyền thông xã hội, việc kết nối các mối quan hệ dễ dàng hơn rất nhiều; nhưng ngược lại, cũng làm ta bị phân tâm rất nhiều, đặc biệt dễ dẫn đến thói quen so sánh, làm tâm trí ta không thể ở trạng thái bình an. Nó luôn làm tâm trí ta đặt ra những câu hỏi kiểu như: "Sao bạn ấy giỏi thế nhỉ?", "Vì sao mình không làm được như người ta?", "Mình phải làm gì để đạt được điều mà họ đang có?"; hay ở một trạng thái khác sẽ là những câu phủ nhận: "Họ chỉ đang làm màu thôi, mình ghét kiểu đấy"; "Thực ra cuộc sống của họ đang không tốt như họ thể hiện, sống chân thật như mình tốt hơn, nhưng vì sao mình vẫn thấy khó chịu nhỉ? 🤣".

Uh thì biết rằng, so sánh dẫn đến ghen tị, kiêu mạn, tự ti...là khổ, mà biết phải làm sao? Cơ chế của tâm trí ta được định hình từ lúc mới sinh ra, đã là cơ chế sinh tồn, hướng đến sự dễ chịu, và tránh sự khó chịu. Những hộp khái niệm bắt đầu hình thành để lưu giữ những trải nghiệm kèm theo cảm xúc tương ứng. Và cái Tôi được hình thành thông qua vô số những cái hộp khái niệm đó. Có cái Tôi thì phải có cái Người, rồi cái của Tôi, cái của Người. Sự phân biệt và so sánh cũng từ đó mà ra, chẳng thể tránh được.

Các vị Thầy đã nhận ra, vấn đề không phải ở tâm trí thích so sánh, hay rộng hơn là những suy nghĩ miên man của ta, mà vấn đề nằm ở sự bám chấp của ta vào những suy nghĩ đó, coi rằng nó cố định, chắc thật và không bao giờ thay đổi.

Khi nhận ra tâm trí mình đang so sánh, đừng cố nói với tâm trí rằng "đừng so sánh nữa". Cuộc chiến trong tâm trí này chỉ làm củng cố thêm chính cái tâm so sánh ấy mà thôi. Cũng giống như việc ta cố gắng không nghĩ đến con khỉ, bằng việc "niệm chú": "không nghĩ đến KHỈ, không nghĩ đến KHỈ". Bạn thử cách này xem kết quả như thế nào 😂.

Có một cách đơn giản nhưng hiệu quả, mà các bậc thầy thường nói đến, đó là chỉ đơn thuần quan sát suy nghĩ của chúng ta, xem nó vận hành như thế nào, mà không chống đối lại nó, cũng không bị chìm trong nó. Với trải nghiệm cá nhân, bạn sẽ quan sát và nhận ra những suy nghĩ rồi cũng biến đổi, nó không giữ mãi được  hình ảnh ban đầu. Bạn nhận ra, sự so sánh của mình là do tâm trí tạo ra, và tâm trí của mình thì luôn thay đổi, nên sự so sánh mà mình nghĩ, cũng chẳng chắc chắn như mình tưởng. Hóa ra, nó cũng chỉ là những đợt sóng, tưởng có thể nhấn chìm ta, nhưng rốt cuộc cũng sẽ tan thành bọt biển mà thôi.

Để nhận thức sâu sắc điều này, không gì hơn là ta thực hành làm quen với tâm trí mình, mỗi ngày. Cũng giống như việc phát triển cơ bắp thông qua luyện tập thể chất, ta cũng có thể phát triển "cơ bắp" của tâm trí thông qua công cụ mà chúng ta gọi là Thiền. Hãy dành ra một vài phút mỗi ngày, và bạn sẽ nhìn thấy kết quả.